Saturday, April 18, 2015

Bài kinh thú tội của nhà nghệ thuật

 
Bản dịch:

Những buổi cuối ngày thu sao mà thẩm thấm lòng người! Ôi chao! thấm đẫm đến đớn đau! bởi vì có những cảm nhận dịu dàng đê mê — dù thật mơ hồ; và không có mũi nhọn nào sắc bén hơn cái mũi nhọn của Vô hạn!

Êm ái đê mê biết bao, đắm mắt nhìn trong mênh mông của trời và biển! Cô liêu, tĩnh lặng, trong trắng vô ngần — khung xanh! một cánh buồm nhỏ run rẩy cuối chân trời, nhỏ nhoi và đơn chiếc — hệt như cuộc hiện-hữu-của-tôi-vô-phương-cứu-chữa, như dòng nhạc đơn điệu của sóng nước miên man, tất cả những thứ đó tơ tưởng vì tôi, hay là chính tôi tơ tưởng qua chúng nó (bởi vì trong cái Lớn của mộng, cái Tôi tan biến rất mau!); tôi bảo rằng những thứ đó tư tưởng, nhưng thật ra trên lãnh vực âm nhạc và hội họa, hoàn toàn không có sự biện bạch, lí luận, suy diễn nào cả.

Tuy nhiên, những suy tưởng này, dù đến tự tôi hoặc tự bùng ra từ sự vật, chẳng mấy chốc sẽ trở nên quá mãnh liệt. Năng lực trong khoái cảm tạo ra một trạng thái bần thần và một nỗi đau đích thực. Các dây thần kinh của tôi căng thẳng đến độ chỉ còn biết rung lên những tiếng kêu thống thiết.

Giờ đây chiều sâu bầu trời làm tôi sửng sốt; cái trong vắt của nó làm tôi bứt rứt. Biển trơ trơ, quang cảnh ù lì khiến tôi muốn nổi loạn... A, cứ phải muôn đời đau khổ, hoặc mãi mãi chạy trốn cái Đẹp hay sao? Này Thiên nhiên — nữ thần diễm ảo không nhân nhượng, đối thủ luôn luôn chiến thắng, hãy để ta yên! Thôi chớ khêu gợi lòng ham muốn và tánh kiêu căng của ta! Nghiên cứu cái Đẹp là một trận đấu tay đôi — trong đó nhà nghệ thuật hét lên một tiếng kinh hoàng trước khi thất thủ. 


Nguyên văn:

Le Confiteor de l’artiste

Que les fins de journées d’automne sont pénétrantes ! Ah ! pénétrantes jusqu’à la douleur ! car il est de certaines sensations délicieuses dont le vague n’exclut pas l’intensité ; et il n’est pas de pointe plus acérée que celle de l’Infini.

Grand délice que celui de noyer son regard dans l’immensité du ciel et de la mer ! Solitude, silence, incomparable chasteté de l’azur ! une petite voile frissonnante à l’horizon, et qui par sa petitesse et son isolement imite mon irrémédiable existence, mélodie monotone de la houle, toutes ces choses pensent par moi, ou je pense par elles (car dans la grandeur de la rêverie, le moi se perd vite !) ; elles pensent, dis-je, mais musicalement et pittoresquement, sans arguties, sans syllogismes, sans déductions.

Toutefois, ces pensées, qu’elles sortent de moi ou s’élancent des choses, deviennent bientôt trop intenses. L’énergie dans la volupté crée un malaise et une souffrance positive. Mes nerfs trop tendus ne donnent plus que des vibrations criardes et douloureuses.

Et maintenant la profondeur du ciel me consterne ; sa limpidité m’exaspère. L’insensibilité de la mer, l’immuabilité du spectacle, me révoltent… Ah ! faut-il éternellement souffrir, ou fuir éternellement le beau ? Nature, enchanteresse sans pitié, rivale toujours victorieuse, laisse-moi ! Cesse de tenter mes désirs et mon orgueil ! L’étude du beau est un duel où l’artiste crie de frayeur avant d’être vaincu.






Le Confiteor de l’artiste
Bài kinh thú ti ca nhà ngh thut
Que les fins de journées d’automne sont pénétrantes ! Ah ! pénétrantes jusqu’à la douleur ! car il est de certaines sensations délicieuses dont le vague n’exclut pas l’intensité ; et il n’est pas de pointe plus acérée que celle de l’Infini.

Grand délice que celui de noyer son regard dans l’immensité du ciel et de la mer ! Solitude, silence, incomparable chasteté de l’azur ! une petite voile frissonnante à l’horizon, et qui par sa petitesse et son isolement imite mon irrémédiable existence, mélodie monotone de la houle, toutes ces choses pensent par moi, ou je pense par elles (car dans la grandeur de la rêverie, le moi se perd vite !) ; elles pensent, dis-je, mais musicalement et pittoresquement, sans arguties, sans syllogismes, sans déductions.


Toutefois, ces pensées, qu’elles sortent de moi ou s’élancent des choses, deviennent bientôt trop intenses. L’énergie dans la volupté crée un malaise et une souffrance positive. Mes nerfs trop tendus ne donnent plus que des vibrations criardes et douloureuses.


Et maintenant la profondeur du ciel me consterne ; sa limpidité m’exaspère. L’insensibilité de la mer, l’immuabilité du spectacle, me révoltent… Ah ! faut-il éternellement souffrir, ou fuir éternellement le beau ? Nature, enchanteresse sans pitié, rivale toujours victorieuse, laisse-moi ! Cesse de tenter mes désirs et mon orgueil ! L’étude du beau est un duel où l’artiste crie de frayeur avant d’être vaincu.
Nhng bui cuối ngày thu sao mà thẩm thấm lòng người! Ôi chao! thấm đẫm đến đớn đau! bởi vì có những cảm nhận dịu dàng đê mê — dù thật mơ hồ; và không có mũi nhọn nào sắc bén hơn cái mũi nhọn của Vô hạn!

Êm ái đê mê biết bao, đắm mắt nhìn trong mênh mông của trời và biển! Cô liêu, tĩnh lặng, trong trắng vô ngần — khung xanh! một cánh buồm nhỏ run rẩy cuối chân trời, nhỏ nhoi và đơn chiếc — hệt như cuộc hiện-hữu-của-tôi-vô-phương-cứu-chữa, như dòng nhạc đơn điệu của sóng nước miên man, tất cả những thứ đó tơ tưởng vì tôi, hay là chính tôi tơ tưởng qua chúng nó (bởi vì trong cái Lớn của mộng, cái Tôi tan biến rất mau!); tôi bảo rằng những thứ đó tư tưởng, nhưng thật ra trên lãnh vực âm nhạc và hội họa, hoàn toàn không có sự biện bạch, lí luận, suy diễn nào cả.

Tuy nhiên, những suy tưởng này, dù đến tự tôi hoặc tự bùng ra từ sự vật, chẳng mấy chốc sẽ trở nên quá mãnh liệt. Năng lực trong khoái cảm tạo ra một trạng thái bần thần và một nỗi đau đích thực. Các dây thần kinh của tôi căng thẳng đến độ chỉ còn biết rung lên những tiếng kêu thống thiết.

Giờ đây chiều sâu bầu trời làm tôi sửng sốt; cái trong vắt của nó làm tôi bứt rứt. Bin trơ trơ, quang cảnh ù lì khiến tôi muốn nổi loạn... A, cứ phải muôn đời đau khổ, hoặc mãi mãi chạy trốn cái Đẹp hay sao? Này Thiên nhiên — nữ thần diễm ảo không nhân nhượng, đối thủ luôn luôn chiến thắng, hãy để ta yên! Thôi chớ khêu gợi lòng ham muốn và tánh kiêu căng của ta! Nghiên cứu cái Đẹp là một trận đấu tay đôi — trong đó nhà nghệ thuật hét lên một tiếng kinh hoàng trước khi thất thủ.













Thursday, April 16, 2015

Niềm tuyệt vọng của bà cụ già


Bản dịch:

Bà cụ già bé choắt nhăn nheo cảm thấy rất mực sung sướng khi trông thấy đứa bé xinh xắn này mà ai cũng trầm trồ khen ngợi, mà ai cũng muốn chiều lòng; cái vật thể xinh đẹp ấy, cũng yếu ớt như bà, bà cụ già, và, cũng giống như bà, nó không có răng và không có tóc.

Và bà cụ lại gần nó, định mỉm cười với nó và làm ra vẻ tươi tắn dễ thương.

Nhưng đứa bé bỗng kinh hoảng dẫy dụa dưới bàn tay ve vuốt của người đàn bà  lọm khọm, và nó khóc thét lên vang dội cả căn nhà.

Thế là bà cụ già lại lui về với nỗi cô đơn muôn thuở của mình, và sụt sùi trong một xó nhà, tự nhủ rằng: — "Ôi chao! cho bọn mình những mụ già khốn khổ, đã qua rồi cái tuổi biết quyến rủ làm say mê kẻ khác, dù là những đứa bé ngây thơ cũng thế; và bây giờ chúng ta lại làm kinh sợ cả những đứa bé con mà chúng ta yêu mến!"

http://lepetitbonheur.kazeo.com/le-desespoir-de-la-vieille-a121917976

Nguyên văn:

Le Désespoir de la vieille

La petite vieille ratatinée se sentit toute réjouie en voyant ce joli enfant à qui chacun faisait fête, à qui tout le monde voulait plaire ; ce joli être, si fragile comme elle, la petite vieille, et, comme elle aussi, sans dents et sans cheveux.

Et elle s’approcha de lui, voulant lui faire des risettes et des mines agréables.

Mais l’enfant épouvanté se débattait sous les caresses de la bonne femme décrépite, et remplissait la maison de ses glapissements.

Alors la bonne vieille se retira dans sa solitude éternelle, et elle pleurait dans un coin, se disant : — « Ah ! pour nous, malheureuses vieilles femelles, l’âge est passé de plaire, même aux innocents ; et nous faisons horreur aux petits enfants que nous voulons aimer ! »






Le Désespoir de la vieille
Niềm tuyệt vọng của bà cụ già
La petite vieille ratatinée se sentit toute réjouie en voyant ce joli enfant à qui chacun faisait fête, à qui tout le monde voulait plaire ; ce joli être, si fragile comme elle, la petite vieille, et, comme elle aussi, sans dents et sans cheveux.

Et elle s’approcha de lui, voulant lui faire des risettes et des mines agréables.


Mais l’enfant épouvanté se débattait sous les caresses de la bonne femme décrépite, et remplissait la maison de ses glapissements.


Alors la bonne vieille se retira dans sa solitude éternelle, et elle pleurait dans un coin, se disant : — « Ah ! pour nous, malheureuses vieilles femelles, l’âge est passé de plaire, même aux innocents ; et nous faisons horreur aux petits enfants que nous voulons aimer ! »
Bà cụ già bé choắt nhăn nheo cảm thấy rất mực sung sướng khi trông thấy đứa bé xinh xắn này mà ai cũng trầm trồ khen ngợi, mà ai cũng muốn chiều lòng; cái vật thể xinh đẹp ấy, cũng yếu ớt như bà, bà cụ già, và, cũng giống như bà, nó không có răng và không có tóc.

Và bà cụ lại gần nó, định mỉm cười với nó và làm ra vẻ tươi tắn dễ thương.


Nhưng đứa bé bỗng kinh hoảng dẫy dụa dưới bàn tay ve vuốt của người đàn bà  lọm khọm, và nó khóc thét lên vang dội cả căn nhà.


Thế là bà cụ già lại lui về với nỗi cô đơn muôn thuở của mình, và sụt sùi trong một xó nhà, tự nhủ rằng: — "Ôi chao! cho bọn mình những mụ già khốn khổ, đã qua rồi cái tuổi biết quyến rủ làm say mê kẻ khác, dù là những đứa bé ngây thơ cũng thế; và bây giờ chúng ta lại làm kinh sợ cả những đứa bé con mà chúng ta yêu mến!"



























Kẻ lạ

photo dtk@hdc.com Houston 2022 sept



L'étranger

"Qui aimes-tu le mieux, homme énigmatique, dis ? ton père, ta mère, ta soeur ou ton frère ?
– Je n'ai ni père, ni mère, ni soeur, ni frère.
– Tes amis ?
– Vous vous servez là d'une parole dont le sens m'est resté jusqu'à ce jour inconnu.
– Ta patrie ?
– J'ignore sous quelle latitude elle est située.
– La beauté ?
– Je l'aimerais volontiers, déesse et immortelle.
– L'or ?
– Je le hais comme vous haïssez Dieu.
– Eh! qu'aimes-tu donc, extraordinaire étranger ?
– J'aime les nuages... les nuages qui passent... là-bas... là-bas... les merveilleux nuages !"


Kẻ lạ

"Ngươi yêu ai nhất, ô hỡi người bí ẩn, nói đi? cha ngươi, mẹ ngươi, chị em ngươi hay là anh em ngươi?
– Ta không có cha, mẹ, chị em, hay anh em nào cả.
– Bạn bè ngươi?
– Ông nói một lời mà ý nghĩa đến giờ hết sức xa lạ đối với tôi.
– Quê hương ngươi?
– Tôi chẳng biết tọa độ của nó ở đâu.
– Cái Đẹp?
– Ta hẳn sẽ yêu, nếu như trên đời có một nàng tiên vĩnh cửu.
– Vàng chăng?
– Ta thù ghét nó như ông thù ghét Thượng Đế.
– Hê! Vậy thì ngươi yêu cái gì, hỡi kẻ lạ khác thường?
– Ta yêu những cụm mây... những cụm mây đang bay... kia kìa... kia kìa... ôi, những cụm mây tuyệt vời!"